Adaptogeny w sporcie – co daje ich stosowanie i które wybrać przy aktywności fizycznej?

Intensywny wysiłek fizyczny to dla organizmu potężne wyzwanie. Każdy sportowiec, niezależnie od poziomu zaawansowania, poszukuje skutecznych i bezpiecznych metod na poprawę wyników, przyspieszenie regeneracji i utrzymanie pełni zdrowia. Natura oferuje w tym zakresie inteligentne wsparcie w postaci adaptogenów. To unikalne substancje roślinne, które pomagają organizmowi adaptować się do niekorzystnych warunków, w tym do stresu wywołanego treningiem. Zobaczmy, jak działają i które z nich są szczególnie cenne.

Jak adaptogeny wspierają organizm sportowca?

Adaptogeny to naturalne substancje, najczęściej pochodzenia roślinnego lub grzybowego, które normalizują funkcje organizmu i zwiększają jego odporności na stresory fizyczne i psychiczne. W kontekście sportowym działają jak inteligentni regulatorzy – nie stymulują sztucznie, lecz optymalizują wewnętrzne procesy. Ich siła tkwi w bogactwie związków bioaktywnych, takich jak polisacharydy, triterpenoidy czy peptydy, które wspierają systemy energetyczne, hormonalne i odpornościowe, czyniąc je cennym elementem suplementacji ergogenicznej.

Działanie adaptogenów w sporcie jest wielokierunkowe. Pomagają one organizmowi efektywniej zarządzać energią, łagodzić skutki stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych, a także utrzymywać równowagę hormonalną. Dzięki temu sportowiec może trenować intensywniej, regenerować się szybciej i zmniejszać ryzyko przetrenowania.

Adaptogeny a walka ze stresem oksydacyjnym po treningu

Każdy intensywny trening prowadzi do zwiększonej produkcji reaktywnych form tlenu (ROS), co skutkuje stresem oksydacyjnym. Zjawisko to jest bezpośrednio powiązane ze zmęczeniem, uszkodzeniami mięśni i spadkiem wydajności. Adaptogeny oferują skuteczną ochronę antyoksydacyjną. Badania pokazują, że polisacharydy zawarte w grzybie Ganoderma lucidum (Reishi) mogą podnosić aktywność istotnych enzymów antyoksydacyjnych, takich jak SOD czy GPX, jednocześnie obniżając poziom markerów zapalnych.

Ważną rolę odgrywa tu również ergotioneina – związek o silnym potencjale antyoksydacyjnym, którego bogatym źródłem są grzyby Shiitake (Lentinus edodes). Substancja ta gromadzi się w tkankach szczególnie narażonych na stres oksydacyjny, takich jak mięśnie szkieletowe, chroniąc je przed negatywnymi skutkami wysiłku. Regularne stosowanie adaptogenów w sporcie pomaga więc wzmocnić naturalną tarczę antyoksydacyjną organizmu.

Sprawdź BIO Kawę z Shiitake Ra Hygge w ziarnach - ekologiczna, niskokwasowa z ekstraktem Shiitake.

Większa wytrzymałość i wydolność dzięki adaptogenom

Poprawa parametrów wydolnościowych, takich jak pułap tlenowy (VO₂ max) czy czas do wyczerpania (TTE), jest celem wielu sportowców. Adaptogeny wspierają te procesy poprzez optymalizację gospodarki energetycznej na poziomie komórkowym. Zawarte w nich związki bioaktywne mogą wspierać produkcję ATP – podstawowej cząsteczki energetycznej organizmu. Przekłada się to na efektywniejszą pracę mięśni i opóźnienie momentu wystąpienia zmęczenia.

Potencjał w tym obszarze wykazują również grzyby znane z innych właściwości. Badania na modelach zwierzęcych sugerują, że soplówka jeżowata (Hericium erinaceus) może przyczyniać się do wzrostu wytrzymałości mięśniowej, prawdopodobnie poprzez wpływ na szlaki metaboliczne odpowiedzialne za produkcję energii. Stosowanie adaptogenów w sporcie może więc realnie wpłynąć na zdolność do podejmowania dłuższych i bardziej intensywnych wysiłków dzięki lepszemu zarządzaniu zasobami energetycznymi.

Zobacz też BIO KAWĘ z SOPLÓWKĄ Ra Hygge drobno mielona do espresso - ekologiczna, niskokwasowa z ekstraktem soplówki jeżowatej.

Szybsza regeneracja i ochrona przed przetrenowaniem

Odpowiednia regeneracja jest fundamentem postępów sportowych. Adaptogeny wspierają ten proces poprzez modulację reakcji zapalnych oraz ochronę równowagi hormonalnej. Jednym z markerów ryzyka przetrenowania jest spadek stosunku testosteronu do kortyzolu (T/C) po wysiłku. Badanie przeprowadzone na kolarzach długodystansowych wykazało, że trzymiesięczna suplementacja mieszanką Ganoderma lucidum i Ophiocordyceps sinensis skutecznie chroniła przed znacznym obniżeniem tego wskaźnika, czego nie zaobserwowano w grupie placebo.

Adaptogeny pomagają również w wyciszaniu nadmiernych stanów zapalnych, które pojawiają się po intensywnym treningu. Niektóre z nich, jak ekstrakt z Shiitake, mogą podnosić poziom przeciwzapalnej interleukiny IL-10, co sprzyja efektywniejszej odnowie uszkodzonych włókien mięśniowych i powrotowi do pełnej sprawności.

Które adaptogeny wybrać? Przegląd dla aktywnych

Wybór odpowiedniego adaptogenu zależy od indywidualnych celów treningowych. Poniżej przedstawiamy kilka grzybów o najlepiej udokumentowanym potencjale w sporcie:

• Ganoderma lucidum (Reishi) – wspomaga regenerację, działa antyoksydacyjnie i pomaga utrzymać równowagę hormonalną.

• Hericium erinaceus (Soplówka jeżowata) – poprawia koncentrację i czas reakcji, zwiększając odporność na stres.

• Lentinus edodes (Shiitake) – wspiera regenerację mięśni i ochronę antyoksydacyjną dzięki dużej zawartości ergotioneiny.

Adaptogeny – mądre wsparcie dla sportowca

Włączając adaptogeny do swojej strategii suplementacyjnej, pamiętaj, że stanowią one element większej układanki. Ich skuteczność jest największa, gdy idzie w parze ze zbilansowaną dietą, odpowiednią ilością snu i przemyślanym planem treningowym. Choć badania nad ich zastosowaniem w sporcie są obiecujące, warto podchodzić do tematu z rozwagą i obserwować reakcję własnego organizmu. Adaptogeny w sporcie to narzędzie, które w rękach świadomego sportowca może pomóc uwolnić naturalny potencjał i wspierać wyniki sportowe.

Bibliografia:

1. Parepalli Y. i in., Evaluation of Some Active Nutrients, Biological Compounds and Health Benefits of Reishi Mushroom (Ganoderma lucidum), Int. J. Pharmacol., 17 (4): 243-250, 2021.

2. Rossi P. i in., Improving Training Condition Assessment in Endurance Cyclists: Effects of Ganoderma lucidum and Ophiocordyceps sinensis Dietary Supplementation, Hindawi Publishing Corporation Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine Volume 2014, Article ID 979613, 11 pages.

3. Stankevič K. i in., The Usage of Lion’s Mane in Sports and Its Metabolic Impact– a literature review. Quality in Sport. 2025;37:57190. eISSN 2450-3118.

4. Vijay P., Vyas S., Exploring the role of different varieties of mushrooms in enhancing athletic endurance and recovery, International Journal of Applied Research 2025; 11(9): 01-13.

5. Zembron-Lacny A. i in., Effect of shiitake (Lentinus Edodes) extract on antioxidant and inflammatory response to prolonged eccentric exercise, Journal of Physiology and Pharmacology 2013, 64, 2, 249-254.

6. Zhonghui Z. i in., Ganoderma lucidum polysaccharides supplementation attenuates exercise-induce, Saudi J Biol Sci. 2014 Apr;21(2):119-23.