Planujesz ciążę? Zwróć uwagę na źródło białka w diecie. Białko roślinne w ciąży, jej planowaniu i okresie karmienia piersią ma bardzo istotne znaczenie. Spożycie białka roślinnego wiąże się z redukcją ryzyka niepłodności, poprawą gospodarki insulinowej i obniżeniem ryzyka nadwagi i otyłości. Komponując jadłospis nie zapominaj o nasionach strączkowych, orzechach i mąkach z nasion strączkowych.
Białko roślinne a planowanie ciąży i niepłodność
Czy zwiększenie spożycia białka roślinnego sprzyja płodności?
Niepłodność stanowi duży problem medyczny oraz społeczny. Czynniki, które w największym stopniu wpływają na płodność to dieta i styl życia. Z determinantów związanych ze stylem życia, na które mamy wpływ, najbardziej istotny jest wskaźnik masy ciała (BMI, body mass index mieszczący się w granicach 20 - 24,9 kg/m2) oraz aktywność fizyczna. Dodatkowo prawidłowo zbilansowana dieta może przyczyniać się do redukcji ryzyka zaburzeń hormonalnych oraz owulacji [1].
W diecie kobiety planującej ciążę znaczenie mają różne składniki odżywcze, w tym:
- ilość spożywanego białka. Szczególnie ważne jest zredukowanie spożycia białka zwierzęcego i zwiększenie spożycia białka roślinnego,
- zawartość tłuszczów oraz proporcje kwasów tłuszczowych. W szczególności korzystne jest zwiększone spożycie kwasów tłuszczowych jednonienasyconych (z oliwy, orzechów i nasion oraz awokado) i redukcja spożycia izomerów trans kwasów wielonienasyconych (z utwardzanych tłuszczów roślinnych, słodyczy i żywności przetworzonej),
- zawartość węglowodanów oraz ich rodzaj. Szczególnie ważne jest zmniejszenie spożycia węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym (in. białe pieczywo, ryż, napoje słodzone, słodycze) na korzyść tych o niższym indeksie glikemicznym (m.in. produkty z pełnego ziarna, nasiona roślin strączkowych, warzywa zielone, orzechy),
- zawartość błonnika pokarmowego, który występuje jedynie w produktach pochodzenia roślinnego (in. produkty pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych, warzywa i owoce, orzechy).
- ilość spożywanych witamin i składników mineralnych, in. żelaza, cynku, witaminy B12, D, kwasu foliowego, jodu.
Rodzaj białka ma znaczenie
Lepsze białko roślinne czy zwierzęce, gdy planujemy ciążę?
Białko jest jednym z podstawowych składników odżywczych. Stanowi element budulcowy dla wszystkich tkanek, enzymów i hormonów w organizmie. Prawidłowe odżywienie białkiem wpływa na wzrost i rozwój organizmu a także na regenerację uszkodzonych tkanek [2].
Rodzaj spożywanego białka ma również ogromne znaczenie w obniżaniu ryzyka bezpłodności.
W badaniach wykazano, że wyższe spożycie białka roślinnego wiąże się z niższym ryzykiem zaburzeń owulacji i ogółem zaburzeń hormonalnych.
Dzieje się tak, gdyż produkty roślinne mają korzystny wpływ na gospodarkę insulinową. Mianowicie, przyczyniają się do poprawy insulinowrażliwości tkanek. Insulina jest hormonem, który ma za zadanie regulować stężenie glukozy we krwi i przenosić ją do komórek. Jeżeli komórki stają się mniej wrażliwe na ten hormon, przestają na nią reagować, przez co wzrasta poziom glukozy we krwi a sama insulina wydzielana jest w większych ilościach. Może wtedy dojść do stanu nazywanego insulinoopornością. Ta choroba z kolei jest jedną z podstawowych przyczyn bezpłodności [3].
Insulinooporność związana jest również z innym zaburzeniem przyczyniającym się do ryzyka niepłodności - zespołem policystycznych jajników. Insulina działa hamująco na wątrobową syntezę białek wiążących insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF-1) i białko wiążące hormony płciowe (SHBG), co powoduje podwyższone stężenie wolnych androgenów (męskich hormonów płciowych) i skutkuje zaburzeniami owulacji. Ponadto, hiperinsulinizm przyczynia się do gromadzenia się tkanki tłuszczowej trzewnej (w obrębie pasa) a w niej wytwarzane są adipokiny, które mają działanie endokrynne. Ich działanie zostaje zmodyfikowane pod wpływem nadwagi i otyłości. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego i zespołu metabolicznego oraz zaburzeń owulacji i niepłodności [3, 4].
Ciekawe spostrzeżenia wysunięto w badaniu kohortowym The Nurses Health Study II (NHS II). Badacze sprawdzali zależność nad spożyciem białka pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz jego wpływ na ryzyko niepłodności i zaburzeń owulacji. Badanie trwało 8 lat i wzięło w nim udział 18 555 kobiet.
Okazało się, że:
- spożywanie 5% kaloryczności diety pod postacią białka zwierzęcego w miejsce węglowodanów podwyższa ryzyko niepłodności o 19%,
- spożywanie 5% kaloryczności diety pod postacią białka roślinnego w miejsce węglowodanów obniża ryzyko niepłodności o 43%,
- spożywanie 5% kaloryczności diety pod postacią białka roślinnego w miejsce zwierzęcego obniża ryzyko niepłodności nawet o ponad 50%. Obniżone ryzyko niepłodności było szczególnie widoczne wśród kobiet po 32 roku życia.
Ogólnie wykazano również, że dodanie zaledwie jednej porcji białka zwierzęcego w ciągu dnia (pod postacią drobiu, mięsa czerwonego, ryb) - wiąże się z podwyższeniem ryzyka bezpłodności nawet o 32%. Najbardziej szkodliwe było dodanie drobiu (kurczaków i indyków) oraz czerwonego mięsa [5, 6] (...)
c.d.n.
Autor: Iwona Kibil - roślinny dietetyk (wegecentrum.pl)
BIBLIOGRAFIA
[1] Chavarro, Jorge E., Rich-Edwards, Janet W., Rosner, Bernard A., Willett, Walter C.: Diet and lifestyle in the prevention of ovulatory disorder infertility, Obstetrics & Gynecology, November 2007 - Volume 110 - Issue 5 - pp 1050-1058
[2] Gawęcki J.: Żywienie człowieka 1 Podstawy nauki o żywieniu, III. Warszawa: PWN, 2010.
[3] Chavarro, Jorge E., Rich-Edwards, Janet W., Rosner, Bernard A., Willett, Walter C.: Diet and lifestyle in the prevention of ovulatory disorder infertility, Obstetrics & Gynecology, November 2007 - Volume 110 - Issue 5 - pp 1050-1058
[4] Chavarro J.E., Rich-Edwards J.W., Rosner B.A., Willett: A prospective study of dietary carbohydrates quantity and quality in relation to risk of ovulatory infertility. Eur. J. Clin. Nutr., 2009; 63: 78-86.
[5] Chavarro J.E., Rich-Edwards J.W., Rosner B.A., Willett W.C.: Protein intake and ovulatory infertility. Am. J. Obstet. Gynecol., 2008; 198: 210.e1-210.e7.
[6] Greenlee A.R., Arbuckle T.E., Chyou P.H.: Risk factors for female infertility in an agricultural region. Epidemiology, 2003; 14(4): 429-436.
