Guarana – naturalny energetyk. Czym jest i jak stosować?

Guarana, ten niezwykły owoc o egzotycznej nazwie, zyskał popularność ze względu na wysoką zawartość pobudzającej kofeiny. Proszek pozyskiwany z nasion guarany jest często dodawany do napojów energetycznych i suplementów przedtreningowych. Oprócz kofeiny guarana jest również bogata w związki o właściwościach antyoksydacyjnych, które pomagają organizmowi w walce z wolnymi rodnikami i korzystnie wpływają na układ nerwowy i odpornościowy. Co jeszcze warto wiedzieć o guaranie? Skąd pochodzi ten owoc i czy każdy może go spożywać?

Guarana – co to za roślina?

Guarana z łac. Paullinia cupana znana też pod nazwą gwarana to roślina z rodziny mydleńcowatych, która rośnie głównie w dorzeczu Amazonki. Guarana jest rośliną pnącą, która może osiągać długość aż do 10 metrów. To, co ją wyróżnia to charakterystyczny owoc, z łupiną o intensywnie czerwonym kolorze. Po pęknięciu ukazuje sporej wielkości czarne nasiono otoczone białą osłonką. Ta specyficzna budowa przypomina ludzkie oko. Co ciekawe w języku guarani, którym posługują się Indianie Sateré-Maué, słowo guarana oznacza oczy boga.

Guarana od setek lat towarzyszy kulturze rdzennych mieszkańców Amazonii. Pierwsze informacje na jej temat sięgają XVII wieku. Jezuici, którzy w tamtych czasach dotarli z misją na tereny dorzecza Amazonki, zauważyli, że miejscowa ludność spożywa pobudzający napój przygotowywany ze sproszkowanych nasion guarany. Od tamtej pory niewiele się zmieniło i preparaty z guarany są stosowane przez mieszkańców Amazonii aż do dziś, pełniąc funkcje lecznicze, wzmacniające i przeciwbólowe [4].

Proszek z guarany trafił również do Europy za sprawą kolonizatorów i obecnie jest produktem często używanym w przemyśle spożywczym i suplementacyjnym. Wykorzystuje się go do produkcji napojów energetycznych, preparatów odchudzających oraz przedtreningówek. Jego popularność wynika z wysokiej zawartości kofeiny, która działa pobudzająco.

Związki aktywne obecne w guaranie

Nasiona guarany zyskały popularność głównie ze względu na wysoką zawartość kofeiny – w tym przypadku znanej jako guaranina.

Poza kofeiną znajdują się w nich również inne prozdrowotne związki, które wykazują działanie antyoksydacyjne. Są to:

• taniny,
• garbniki,
• saponiny,
• katechina,
• epikatechina,
• proantocyjanidyny.

Z nasion guarany wyodrębniono też inne związki, które znane są ze swoich właściwości pobudzających. Mowa tu o teofilinie i teobrominie. Oprócz tego obecne są w nich tłuszcze, białka, skrobia i żywice [1].

Jak guarana wpływa na organizm?

Guaranie poza właściwościami pobudzającymi przypisuje się szereg innych korzyści zdrowotnych. Oto kilka z nich:

• działa moczopędnie,
• wspiera funkcje kognitywne,
• wykazuje działanie przeciwbólowe,
• wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego,
• ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze,
• wpływa na poprawę koncentracji i zmniejszenie zmęczenia,
• neutralizuje wolne rodniki i redukuje stres oksydacyjny w organizmie,
• wspiera funkcjonowanie wątroby dzięki właściwościom hepatoprotekcyjnym.

Niektóre badania przeprowadzane z udziałem ludzi i zwierząt sugerują, że guarana ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne może chronić przed rozwojem wielu współczesnych chorób, w tym nowotworów, schorzeń układu krążenia czy cukrzycy typu II. Jednakże potrzeba większej liczby badań w tym zakresie, aby ostatecznie potwierdzić to działanie [2], [3].

Guarana jako naturalny energetyk

Nasiona guarany zawierają od 2 do 8% kofeiny. Z tego względu pozyskiwany z nich proszek jest często dodawany do napojów energetycznych. Dla porównania nasiona kawy – jednego z najczęściej stosowanych źródeł kofeiny zawierają jej od 1 do 3%.

Guarana znalazła także zastosowanie w przemyśle suplementów diety dla sportowców. Dodaje się ją m.in. do przedtreningówek, które mają za zadanie zwiększyć energię podczas treningu i opóźnić moment pojawienia się zmęczenia. Zobacz np. Wegański PRE-WORKOUT Raw Sport. Przedtreningówki z guaraną mają postać łatwo rozpuszczalnego proszku, który można wymieszać z wodą, sokiem lub smoothie. Dla uzyskania pożądanego efektu pobudzającego sięgnij po przedtreningówkę na ok. 1 godzinę przed planowaną aktywnością.

Czy guarana jest dla każdego?

Proszek z guarany to naturalny sposób na pobudzenie i zwiększenie energii. Wyróżnia go wysoka zawartość związków aktywnych o działaniu antyoksydacyjnym, które chronią nasz organizm przed rozwojem chorób cywilizacyjnych. Mimo wszystkich prozdrowotnych właściwości niektórzy powinni zachować ostrożność podczas stosowania guarany lub preparatów z tym składnikiem. Guarana nie jest zalecana osobom, które źle tolerują kofeinę, mają problemy ze snem lub zaawansowane choroby układu krążenia. Dodatkowo powinny z niej zrezygnować kobiety w ciąży i karmiące.

Guarana – podsumowanie

Guarana to owoc, który zwykle kojarzymy z produktami na pobudzenie. Nic dziwnego – zawiera ona więcej kofeiny niż tradycyjna kawa. Warto jednak pamiętać, że jest to również roślina bogata w związki aktywne, które redukują stres oksydacyjny i mogą wspomagać walkę z różnymi schorzeniami oraz zaburzeniami zdrowotnymi. Zanim jednak zaczniesz stosować guaranę, upewnij się, że nie przekraczasz zalecanej dziennej dawki kofeiny i dobrze ją tolerujesz.

Bibliografia

1. Bittencourt L. S. i in., The protective effects of guaraná extract (Paullinia cupana) on fibroblast NIH-3T3 cells exposed to sodium nitroprusside, Food and Chemical Toxicology 53 (2013) 119–125.
2. Coşkun A. B., Şanlıer N., Guarana and Its Possible Effects on Health, Guhes 2 (2020) 709067.
3. Pereira Silva C. i in., Guarana as a source of bioactive compounds, J. Food Bioact. 2019;6:1–5.
4. Schimpl F. C. i in., Guarana: Revisiting a highly caffeinated plant from the Amazon, Journal of Ethnopharmacology Volume 150, Issue 1, 28 October 2013, Pages 14-31.