Jak odróżnić anemię od zwykłego zmęczenia?

Anemia jest jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób hematologicznych. Według danych WHO w 2019 roku dotyczyła niemal 30% kobiet w wieku rozrodczym [3]. To właśnie u kobiet diagnozuje się większość przypadków tej choroby. Anemia przez długi czas może przebiegać bez wyraźnych objawów, dlatego wiele osób nie zdaje sobie sprawy z jej obecności. Często myli się ją ze zwykłym zmęczeniem, co tylko opóźnia rozpoznanie i leczenie. Jak sprawdzić, czy ma się anemię? Czy przewlekłe zmęczenie może być jednym z jej symptomów? Sprawdźmy!

Anemia – skąd się bierze?

Anemia, nazywana także niedokrwistością z niedoboru żelaza, to schorzenie wynikające z niedostatecznej ilości żelaza w organizmie. Prowadzi do obniżenia poziomu hemoglobiny i erytrocytów we krwi, co utrudnia transport tlenu do tkanek [1].

Najczęstszą przyczyną anemii z niedoboru żelaza jest niewystarczająca ilość tego składnika w diecie. Ponadto jej rozwój mogą powodować także czynniki takie jak:

• ciąża,
• oddawanie krwi,
• obfite miesiączki,
• zaburzenia wchłaniania,
• restrykcyjne diety eliminacyjne,
• krwawienia wewnątrz układu pokarmowego [2].

Anemia najczęściej diagnozowana jest u kobiet w wieku 15–49 lat, a także u dzieci i osób starszych. Według analiz w Europie schorzenie to dotyka około 10% kobiet i 4% mężczyzn [2], [3].

Objawy anemii, na które warto zwrócić uwagę

Anemia może przez długi czas nie dawać wyraźnych objawów lub powodować symptomy, które są często ignorowane. Początkowo osoba chora może odczuwać przewlekłe zmęczenie, senność, czy szybciej się męczyć, lecz wielu tłumaczy to przeciążeniem codziennymi obowiązkami, nie zdając sobie sprawy, że poziom żelaza w ich organizmie stopniowo spada.

Co ważne, zmęczenie przy anemii może się nieco różnić od tego spowodowanego wysiłkiem czy intensywnym dniem. Osoby chore mogą je odczuwać ciągle, nawet jeśli śpią wystarczającą liczbę godzin lub poświęcają odpowiednią ilość czasu na regenerację. Jeśli takie zmęczenie utrzymuje się przez dłuższy czas, zaczyna się pogłębiać, lub dochodzą nowe symptomy, należy udać się do lekarza. Jakie inne objawy mogą wskazywać na anemię? Oto przykłady:

• duszności,
• wypadanie włosów,
• łamliwość paznokci,
• bóle i zawroty głowy,
• zaburzenia rytmu serca,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• bladość skóry i błon śluzowych np. w jamie ustnej [2].

Wspomniane objawy są niespecyficzne i nie każdy może je łączyć z niedoborem żelaza, dlatego, jeśli je odczuwasz, nie zwlekaj z badaniami. Odpowiednio szybko przeprowadzona diagnostyka pozwoli Ci uniknąć poważniejszych konsekwencji zdrowotnych.

Jakie badania pomagają wykryć anemię?

Anemię wykrywa się m.in. poprzez badanie podstawowej morfologii krwi. Wskaźniki, na które należy zwrócić szczególną uwagę to hemoglobina, a także parametry krwinkowe np. MCV, MCH, MCHC. Oprócz tego lekarz może zlecić zbadanie poziomu żelaza, ferrytyny, witaminy B12 i kwasu foliowego. Czasem wykonuje się też test na krew utajoną w kale, żeby wykluczyć ukryte krwawienia z przewodu pokarmowego.

Jak przebiega leczenie anemii?

O tym, jak ma przebiegać leczenie anemii, zawsze decyduje lekarz prowadzący. Nigdy nie podchodź do tego na własną rękę, ponieważ samodzielne działania mogą okazać się nieskuteczne, a nawet zaszkodzić zdrowiu.

Leczenie anemii z niedoboru żelaza zazwyczaj polega na uzupełnianiu tego pierwiastka poprzez odpowiednią dietę, leki lub suplementy. Lekarz może zalecić przyjmowanie preparatów żelaza w formie tabletek, kapsułek lub syropów, a w niektórych przypadkach, gdy niedobór jest znaczny, możliwe jest podawanie żelaza dożylnie.

Dieta przy anemii – co jeść, a czego unikać?

Dobrze skomponowana dieta to podstawowe działanie profilaktyczne, a także wspomagające leczenie anemii. Do polecanych źródeł zalicza się zwłaszcza produkty pochodzenia zwierzęcego np. czerwone mięso, podroby, czy jaja. Jednakże osoby na diecie roślinnej również z powodzeniem mogą uzupełniać ten pierwiastek z innych źródeł. W tym przypadku warto sięgać m.in. po:

• tofu,
• brokuły,
• brukselkę,
• pestki dyni,
• kakao i gorzką czekoladę,
• strączki (soję, fasolę, soczewicę, ciecierzycę),
• zielone warzywa liściaste (pietruszka, jarmuż).

Żelazo dobrze przyswaja się w obecności witaminy C, więc do posiłków zawierających ten pierwiastek dodawaj także kiszonki, świeże warzywa, owoce i świeżo wyciskane soki.

Z kolei niektóre składniki mogą utrudniać przyswajanie żelaza. Należą do nich m.in. kawa, mocna herbata oraz kwas fitynowy obecny w np. roślinach strączkowych. Aby zminimalizować ich wpływ na wchłanianie żelaza, zachowaj około dwugodzinny odstęp między spożyciem kawy lub herbaty a posiłkiem bogatym w żelazo. Natomiast zawartość kwasu fitynowego można zmniejszyć poprzez moczenie, kiełkowanie lub fermentowanie strączków.

Styl życia a anemia – jak codzienne nawyki wpływają na poziom żelaza w organizmie?

Poza odpowiednio skomponowaną dietą na zawartość żelaza w organizmie ma wpływ nasz styl życia. Oto, jakich nawyków warto przestrzegać, aby zapobiec anemii i utrzymywać poziom żelaza na zdrowym poziomie:

• Wykonuj regularne badania profilaktyczne – przynajmniej raz w roku zrób podstawową morfologię krwi. To badanie pozwala wykryć nieprawidłowości krwinkowe, które mogą świadczyć o anemii.
• Stosuj rozważną suplementację – jednym ze sposobów na zmniejszenie ryzyka anemii poza dobrze dobraną dietą jest suplementacja. Sprawdź np. Chelatowane żelazo + kwas foliowy (B9) NaturLabs. Ważne jednak jest, aby skonsultować ją z lekarzem, który podpowie, jak długo i w jakich porcjach przyjmować dany preparat.
• Zadbaj o odpowiednią aktywność fizyczną – ćwiczenia dostosowane do naszych możliwości wpływają pozytywnie na cały organizm. Pamiętaj jednak, że niektóre sporty np. długodystansowe biegi mogą przyczyniać się do niedoboru żelaza. W tym przypadku ważne jest stałe monitorowanie jego poziomu i odpowiednia suplementacja.

Anemia to choroba, którą stosunkowo łatwo się leczy, a jeszcze łatwiej diagnozuje. Jednakże poprzez nasze codzienne nawyki i błędy żywieniowe równie łatwo na nią zachorować. Wobec tego w myśl zasady „lepiej zapobiegać niż leczyć” przyjrzyj się już dziś swojemu jadłospisowi i codziennym nawykom i zastanów się, co już teraz możesz zrobić, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju tej choroby.

Bibliografia:

1. Karakulska-Prystupiuk E., Niedokrwistość z niedoboru żelaza – postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego, Lekarz POZ 1/2019.
2. Kuthan R., Bonek Z., Zapobieganie i leczenie niedokrwistości związanej z niedoborem żelaza, Lek w Polsce, VOL 24 NR 05’14 (277).
3. World Health Organization. Anaemia in Women and Children. WHO, 2021, https://www.who.int/data/gho/data/themes/topics/anaemia_in_women_and_children.